LEVENBACH, Marius Gustaaf

Marius Gustaaf Levenbach

wetenschappelijk grondlegger en praktisch vormgever van het Nederlands arbeidsrecht, is geboren te Amsterdam op 12 juni 1896 en aldaar overleden op 9 mei 1981. Hij was de zoon van Gustav Jacob Levenbach, koopman in leer, en Seraphine Angélique Asscher. Op 7 april 1927 trad hij in het huwelijk met Annie van der Waerden, met wie hij twee dochters en twee zoons kreeg.

Levenbach deed in 1919 doctoraal examen Nederlands recht aan de Gemeente Universiteit van Amsterdam. In 1923 promoveerde hij cum laude aldaar bij professor Paul Scholten. Hij was docent aan de School voor Maatschappelijk Werk in Amsterdam en werd in 1926 de eerste Nederlandse lector Arbeidsrecht aan de Gemeente Universiteit. Van 1933 tot 1940 was hij tevens docent aan de Troelstraschool van NVV en SDAP in Beekbergen en Egmond, waar hij arbeidsrecht doceerde. In 1939 werd hij buitengewoon hoogleraar en lid van de Hooge Raad van Arbeid. Tijdens de bezetting werd hem als jood het hoogleraarschap ontnomen. Hij slaagde er in illegaal de regering in London te adviseren over het naoorlogse beleid. Van 1946 tot 1966 was Levenbach hoogleraar Arbeids- en Ordeningsrecht aan de Gemeente Universiteit. Verder was hij onder meer voorzitter van de staatscommissies Bezettingsrecht, Herziening Beroepswet, Ontslagrecht, ontwerper van het arbeidsovereenkomstenrecht in het ontwerp Nieuw Burgerlijk Wetboek, lid van het College van Rijksbemiddelaars (uitvoering geleide loonpolitiek), plaatsvervangend lid van de Sociaal-Economische Raad en lid van de Sociale Verzekerings Raad.

Levenbachs interesse voor de sociale beweging is verdiept door zijn studies filosofie aan de Internationale School voor Wijsbegeerte te Amersfoort in de jaren twintig. Contacten met NVV- en SDAP-kaderleden legde hij voor de oorlog bij het geven van kaderscholingen. Verder ontmoette hij hen bij talloze arbitrage- en adviescommissies en het College van Rijksbemiddelaars na de oorlog. Pas jaren na de oorlog werd hij lid van de PvdA. Wel werd hij al voor de oorlog beschouwd als de vertolker van gematigde sociaal-democratische gedachten over het arbeidsrecht.

De betekenis van Levenbach was voor de oorlog vooral dat hij het arbeidsrecht als vak bij juristen geaccepteerd wist te krijgen. Na de oorlog had hij grote invloed op de vormgeving van het arbeidsrecht, zowel in de wetgeving als via de geleide loonpolitiek. Hij raakte bekend als 'Vader van het Nederlands arbeidsrecht'. Een persoonlijke bijzonderheid is dat hij vrijwel zijn gehele leven geheelonthouder is geweest, onder de indruk van de ellende die alcoholisme teweeg bracht.

Archief: 

Archief M.G. Levenbach deels in IISG (Amsterdam; vgl. Campfens, 203-204), deels bij vakgroep Arbeidsrecht Universiteit van Amsterdam.

Publicaties: 

Iets over de spanning van de kontraktsband bij verandering in de omstandigheden (Amsterdam 1923; dissertatie); Arbeidsrecht als deel van het recht (Amsterdam 1926; openbare les); Organisatievormen in het Nederlandse arbeidsrecht (Haarlem 1939; oratie); Arbeidsrecht, een bundel opstellen van M.G. Levenbach (Alphen aan den Rijn 1951); 'Historische overzichten over arbeidsrecht en sociale verzekering' in: Nederlands Bestuursrecht III (Alphen aan den Rijn 1962); Veertig jaar arbeidsrecht (Alphen aan den Rijn 1966; afscheidscollege); een uitgebreide bibliografie is te vinden in de hem bij zijn afscheid als hoogleraar aangeboden bundel: G.M.J. Veldkamp (red.), Hedendaags arbeidsrecht (Alphen aan den Rijn 1966).

Literatuur: 

W.F. de Gaay Fortman, 'Mensen en arbeidsrecht' in: Sociaal Maandblad Arbeid, 1947, 145-151; J.J.M. van der Ven, 'In memoriam prof. mr Marius G. Levenbach' in: Sociaal Maandblad Arbeid, 1981, 433; F.J.H.M. van der Ven, 'Prof. mr Marius G. Levenbach (1896-1981)' in: Sociaal Maandblad Arbeid, 1981, 506-517; M. van Bottenburg, 'Aan den Arbeid!' In de wandelgangen van de Stichting van de Arbeid 1945-1995 (Amsterdam 1995).

Portret: 

M.G. Levenbach tijdens zijn afscheidscollege als hoogleraar aan de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam, 8 oktober 1966. Foto Joop van Bilsen/Anefo, collectie Nationaal Archief.

Handtekening: 

Huwelijksakte van Levenbach/van der Waerden dd. 7 april 1927. Reg 5A fol. 39v, akte 168; akteplaats Amsterdam. Als bruidegom.

Auteur: 
Guus Heerma van Voss
Oorspronkelijk gepubliceerd in: 
BWSA 1 (1986), p. 67-68
Laatst gewijzigd: 

22-05-2002