IISG

In kunstlederen kaften

De uitleenbibliotheek van de Nederlandse Vegetariërsbond

Vegetarische Bode Ruim 750 titels over vegetarisme en natuurgeneeskunde - de complete uitleenbibliotheek van de Nederlandsche Vegetariërsbond - zijn nu in samenhang beschikbaar op het IISG. Op deze pagina's vindt u iets over de achtergrond van deze collectie en een selectie van boektitels met illustraties en citaten.

Achtergrond

De oorsprong van deze bibliotheek ligt in het jaar 1896 toen de NVB een schenking boeken ontving van de heer J.L. van de Coeverring. Uit deze verzameling boeken en brochures ontstond de bibliotheek zoals die sinds eind jaren zestig in het bezit van het IISG is.

Boekstempel Vegetariërsbond Aan het eind van de negentiende eeuw vonden denkbeelden betreffende vegetarisme hun weg naar Nederland. De inspiratie voor een vegetarische bond kwam uit Engeland waar A. Verschoor in 1891 de arts T.L. Allinson had leren kennen, uitvinder van het bekende gezondheidsbrood. In 1894 riep Verschoor in de brochure Een bond voor vegetariërs op tot het oprichten van een vegetarische vereniging. Achterin deze brochure, die handelde over vegetarisme op hygiënische en ethische gronden, bevond zich een invulformulier met de volgende tekst :

'De ondergeteekende verklaart gedurende ... jaar/maanden eene vegetarische voeding (bestaande uit producten uit het plantenrijk met of zonder toevoeging van eieren, melk, boter en kaas, doch met uitsluiting van alle vleesch, visch en gevogelte) te hebben gevolgd. [...]
Tevens verklaart hij/zij zich in principe bereid, om zich aan eenen eventueelen Nederlandschen Vegetariërs-Bond aan te sluiten, om met dit lichaam als 'Lid' samen te werken tot verspreiding van de kennis der grondgedachten, welke in de vegetarische leer en het vegetarisch dieet liggen opgesloten'.

De oproep sloeg in en op 30 september van dat jaar werd de Nederlandsche Vegetariërs Bond opgericht. A. Verschoor werd de eerste voorzitter. Andere belangrijke mannen uit de begintijd zijn Felix Ortt en Daniël de Clercq. Beiden waren voorzitter van de Bond en zaten in de redactie van het tijdschrift De vegetarische bode. Felix Ortt was ook lange tijd bibliothecaris van de uitleenbibliotheek.

In het jaarboekje van de NVB uit 1910 staat duidelijk op welke manier men van de bibliotheek gebruik kon maken en hoe de bibliotheek aan nieuwe werken trachtte te komen.

'Uit de Bibliotheek kunnen de leden van den bond zonder eenige andere vergoeding dan van portkosten boeken ter leen ontvangen.
Dit verzoek te richten tot den Secretaris, alwaar catalogussen in den loop des jaars verkrijgbaar gesteld zullen worden.
Alvorens echter de catalogus van de bibliotheek te doen herzien en herdrukken, verzoekt het Hoofdbestuur alle leden dringend hun boekenvoorraad eens na te zien of daarbij niet werken op vegetarisch en verwant gebied aanwezig zijn, die zij aan de bondsbibliotheek ten geschenke of in bruikleen zouden kunnen geven. Op deze wijze zullen zij aan zoovelen meer ten goede komen [...]'

Catalogus 1940 De eerste editie van de gedrukte catalogus (1940) bestaat uit circa 600 titels en bevat de volgende onderwerpen : vegetarisme, vegetarische kook- en receptenboeken, alcoholvraagstuk, algemene voedingsleer, gezondheidsleer, lichaamsoefeningen, land-, tuin en ooftbouw, sociaal-economie, humanitaire werken en opvoedkunde.
Het Eerste aanvulblad 1942 omvat het onderwerp sexuele hygiene met 120 titels. Het Tweede aanvulblad 1943 omvat 20 titels met diverse aanvullingen op de al bestaande onderwerpen. De genoemde catalogus met aanvulbladen zijn te vinden in de online catalogus onder de titel Catalogus der uitleenbibliotheek van den Nederlandschen Vegetariërsbond.

De collectie boeken uit de uitleenbibliotheek van de NVB is te vinden door in de online catalogus te zoeken op collectiecode 'NVB' of op titel 'Uitleenbibliotheek'. Verder is er in de catalogus meer materiaal te vinden over vegetarisme.
Meer over Daniël de Clercq en Nederlandsche Vegetariërsbond is te vinden in de beschrijvingen van de archieven aanwezig op het IISG. Van Felix Ortt en Daniël de Clercq zijn biografieën beschikbaar op deze site.

Tekst: Joke Zwaan, juli 2003
top